Najaar 2022 is het Integraal Zorgakkoord: ‘Samen werken aan gezonde zorg’ gesloten. Het IZA heeft als doel om de zorg voor de toekomst van goede kwaliteit, toegankelijk en betaalbaar te houden. Daarbij gaat veel aandacht uit naar regionale, domeinoverstijgende samenwerking. Voor de uitwerking en het in praktijk brengen van de afspraken uit het IZA hanteert VWS een methodiek volgens 2 lijnen:
- WAT: is de huidige regionale situatie (regiobeeld) en daaruit voortvloeiend wat zijn de impactvolle transformatie-opgaven beschreven in een visiedocument (regioplan)?
- HOE: gaan we de transformatie-opgaven oplossen, welke transformatieplannen en SPUK-IZA projecten gaan hiervoor worden uitgevoerd?
Aangezien in het IZA een belangrijke rol is weggelegd voor regionale samenwerking heeft Transmuralis reeds in het najaar van 2022 het voortouw genomen om de contouren van het regioplan IZA voor onze regio Zuid-Holland Noord op te stellen.
Regionale samenwerkingsstructuur
Zorgverzekeraar, aanbieders van zorg en welzijn en gemeenten zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het IZA. Vanwege deze gezamenlijke verantwoordelijkheid is de bestaande regionale samenwerking in Zuid-Holland Noord uitgebreid, geïntensiveerd en is onderstaande, bijpassende werkstructuur uitgewerkt.
De samenwerking binnen, tussen en over sectoren en domeinen heen fungeert als fundament onder het regioplan en is daarmee een belangrijke voorwaarde voor succes. De huidige werkstructuur is nuttig en nodig en begint steeds beter vorm te krijgen. Als onderdeel van het regioplan werken we aan een verdere versteviging van deze regionale samenwerking.
Regioplan IZA ZHN
‘Een gezonde regio maken we samen’
Begin juli 2023 is het nieuwe verrijkte regiobeeld Zuid-Holland Noord gepubliceerd, dat vervolgens als basis is gebruikt voor het regioplan.
Transmuralis is gevraagd om penvoerder te zijn voor het Regioplan Zuid-Holland Noord. In aansluiting hierop is ook de algehele programmacoördinatie belegd bij Transmuralis. Wij werken hierin nauw samen met Zorg en Zekerheid, de GGD Hollands Midden, de 13 gemeenten en de zorg- en welzijnspartijen in de regio Zuid-Holland Noord. Daarnaast zijn ook inwoners betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het regioplan. Het is dan ook niet toevallig dat het plan als titel heeft meegekregen: ‘Een gezonde regio maken we samen’.
Eind december 2023 is versie 1.0 van het regioplan goedgekeurd door de Stuurgroep IZA en vervolgens gepubliceerd op dejuistezorgopdejuisteplek.nl. In deze eerste versie zijn de grote lijnen uitgewerkt. Daarmee is het een mooi startdocument waar de regio in de komende maanden verder handen en voeten aan gaat geven. We streven ernaar uiterlijk 31 oktober 2024 een nader uitgewerkte versie van het regioplan op te leveren (versie 2.0).
Gezamenlijke ambitie, overstijgende doelen en thematische actielijnen
De gezamenlijke ambitie van het regioplan luidt: Samen bewegen van zorg naar gezondheid
Voor de verdere uitwerking hebben we als afgeleide van het regiobeeld 3 overstijgende doelen benoemd:
- Gezond en betekenisvol leven
- Beter oud worden
- Versterken mentale gezondheid
We geven uitvoering aan de regionale doelstellingen door middel van 9 thematische actielijnen:
- GGZ/Mentaal welbevinden
- Ouderen
- Gezonde leefstijl en gezondheidsvaardigheden
- Coördinatie en capaciteit
- Chronische aandoeningen
- Acute zorg
- Arbeidsmarkt
- Regionale domeinoverstijgende samenwerking
- Digitalisering
Zie voor meer informatie het regioplan.
Transformatieplannen en SPUK-IZA projecten
Voor de uitvoering van het IZA zijn verschillende financieringsvormen beschikbaar. Zo zijn er transformatiemiddelen, die grotendeels worden toegekend via de zorgverzekeraars. De Specifieke uitkering IZA-doelen 2023-2026, ook wel SPUK-IZA genoemd, is een specifieke regeling voor gemeenten.
Waar het een aanvraag voor transformatiemiddelen betreft is een eerste belangrijke stap in de uitwerking en financiering van transformatieplannen het indienen van een snelle toets. Dit is een grove uitwerking van de beoogde plannen. Transmuralis heeft ervoor gekozen verschillende deelplannen gecombineerd uit te werken, in een zogenoemde gebundelde snelle toets.
Deze gebundelde snelle toets is eind oktober 2023 goedgekeurd door Zorg en Zekerheid én Zilveren Kruis als tweede verzekeraar in de regio. Onder coördinatie en regie van Transmuralis zijn deze plannen in de maanden daarna, met ondersteuning van IG&H, uitgewerkt tot volwaardige transformatieplannen inclusief bijbehorende aanvraag van financiële middelen.
Begin juni heeft het Algemeen Bestuur van Transmuralis het gebundelde transformatieplan voor Zuid-Holland Noord vastgesteld, waarna het plan op 17 juni ter goedkeuring is aangeboden aan de verzekeraars Zorg en Zekerheid en Zilveren Kruis. Het gebundelde transformatieplan bestaat uit zeven deelplannen:
- Mentaal gezondheidsnetwerk
- Ouderen langer thuis
- Regionale valpreventie aanpak
- PO-Sociaal en WelZo-groepen
- Coördinatie en capaciteit
- Knieartrose
- Arbeidsmarktprogramma
Twee deelplannen zijn ver gevorderd maar worden in een later stadium ingediend. Dit betreft het transformatieplan Acute GGZ (in samenwerking met de regio Midden-Holland) en het transformatieplan Zorgcoördinatie voor burgers.
Daarnaast maken we als samenwerkingsregio gebruik van SPUK-IZA gelden. Deze regeling speciaal voor gemeenten is bedoeld voor de coördinatie en uitvoering van activiteiten op het snijvlak van het medisch-sociaal domein en preventie. Voor Zuid-Holland Noord is er jaarlijks een bedrag beschikbaar van maximaal € 4,2M. In december 2023 heeft Leiden als mandaatgemeente, mede namens de andere 12 gemeenten in Zuid-Holland Noord, een aanvraag ingediend voor uitvoering van de beoogde SPUK-IZA projecten gedurende de periode 1 januari 2024 tot en met 31 december 2026.
Zie voor meer informatie over de transformatieplannen en de SPUK-IZA projecten de toelichting per thematische actielijn.
Thema GGZ/Mentaal Welbevinden
Het transformatieplan binnen dit thema richt zich op het verbeteren van de samenwerking in een mentaal gezondheidsnetwerk (sociaal domein, huisartsenzorg, GGZ en in verbinding met ziekenhuizen en wijkverpleging). In totaal zijn vier projecten gedefinieerd:
- overlegtafel, voor casussen waarbij de oplossingsrichting niet direct helder is, ter bespreking van wie waar het beste geholpen kan worden;
- verkennend gesprek, bedoeld voor als de hulpvraag niet duidelijk is, of als betrokkenheid vanuit andere domeinen een aanvulling kan zijn op het aanbod;
- gezamenlijk coördinatie netwerk, gericht op genereren van inzicht in de zorg- en ondersteuningsvragen,het aanbod en de wachtlijsten van zowel de GGZ als het sociaal en publiek domein;
- regionaal behandelen zorg(vraag) profiel 5/6, gericht op burgers met multiproblematiek die verschillende behandelingen behoeven van meerdere behandelaars.
GGZ Rivierduinen voert over dit transformatieplan de regie. Mede-indieners van dit plan zijn:
Participe (namens de 14 sociaalwerkorganisaties), Stichting Lumen Holland Rijnland, Rijn & Duin, GGZ Transparant, Transmuralis.
Voor meer informatie over het transformatieplan Mentaal gezondheidsnetwerk kunt u contact opnemen met Neis Bitter, adviseur zorgontwikkeling bij GGZ Rivierduinen, via e-mail (n.bitter@rivierduinen.nl).
Naast bovengenoemd transformatieplan zijn er binnen dit thema zes SPUK-IZA projecten gedefinieerd:
- Laagdrempelige steunpunten in de wijk
- Realiseren uitslaapbedden in de regio
- Krachtcirkels GGZ
- Inzet van ervaringsdeskundige jongeren
- Verbetering aanpak zorgmijders (start per 2025)
- Respijthuis GGZ – van subregionaal naar regionaal (start per 2025)
Deze projecten bevinden zich op dit moment nog in de opstartfase. Een nadere toelichting volgt zo spoedig mogelijk.
Voor meer informatie over de SPUK-IZA projecten binnen het thema GGZ/Mentaal welbevinden kunt u contact opnemen met Miranda Pieterse, beleidsmedewerker WMO Sociale wijkteams bij de gemeente Leiden, via e-mail (m.pieterse2@leiden.nl).
Thema Ouderen
Binnen het thema Ouderen zijn twee transformatieplannen uitgewerkt. Het eerste plan draagt als titel Ouderen langer thuis.
Dit transformatieplan zet in op een ‘stepped care’ aanpak van verschillende diensten om ouderen zo lang mogelijk verantwoord thuis te laten wonen en bestaat uit twee deelprojecten:
- intensivering van de samenwerking tussen huisarts en wijkverpleegkundige: samen identificeren zij welke cliënten het meest kwetsbaar zijn en handelen daar proactief naar.
- de inzet van een regionaal geriatrisch team, om een complexe zorgvraag van thuiswonende ouderen in kaart te brengen en te begeleiden. Als er tenslotte sprake is van crisis, ofwel een acute situatie die niet langer houdbaar is, komt de specialist ouderengeneeskunde (SO) in actie met een spoedconsult.
ActiVite voert de regie over het transformatieplan Ouderen langer thuis. Mede-indieners van het plan zijn:
Marente, Topaz, Libertas Leiden, WIJdezorg, LUMC, Alrijne, GGZ Rivierduinen, huisartsencoöperatie De Limes, Rijn en Duin, Participe (namens de 14 samenwerkende sociaalwerkorganisaties), Transmuralis.
Voor meer informatie over het transformatieplan Ouderen langer thuis kunt u contact opnemen met Veronique Bekendam, directeur Transmuralis, via e-mail (veroniquebekendam@transmuralis.nl).
Een tweede transformatieplan binnen het thema Ouderen richt zich op het neerzetten van een gestructureerde en kwalitatief goede regionale ketenaanpak voor valpreventie. Door goede samenwerking tussen het gemeentelijk en zorgdomein wordt het mogelijk om de groep met laag valrisico klein te houden, de groep met matig valrisico zo lang mogelijk ‘matig’ te houden en de groep met hoog valrisico zo goed mogelijk te begeleiden.
Hoofdlijnen van het plan zijn:
- de vorming van een multidisciplinair zorgpad voor valrisicobeoordeling;
- ICT-ondersteuning in de eerstelijnszorg (samenwerkingsplatform, slimme dataprotocollen);
- ontwikkeling en uitvoering van een klantreis.
Rijn en Duin is de trekker van dit transformatieplan. Alrijne Ziekenhuis, Hogeschool Leiden en Transmuralis zijn mede-indieners. Daarnaast zijn er vele andere partijen betrokken zoals gemeenten, GGD, sociaal domein en VVT-organisaties.
Voor meer informatie over het transformatieplan Regionale valpreventie aanpak kunt u contact opnemen met Cora Vermeulen, kartrekker ketenaanpak valpreventie bij Rijn en Duin, via e-mail (vermeulen@rijnduin.nl).
Binnen het thema Ouderen zijn daarnaast al een aantal initiatieven gestart met financiering vanuit gemeenten, via SPUK-IZA. Dit betreft: een regionale pilot respijtzorg en de pilot ‘Rondom de mens’ – naar een mensgerichte aanpak voor mensen met dementie in de wijk. Andere beoogde SPUK-IZA projecten zijn:
- Digitale gegevensuitwisseling in de wijk m.b.v. VIPLive, waarbij VVT-organisaties en sociaalwerkorganisaties ook aangesloten gaan worden.
- Ketenaanpak valpreventie
- Omzien naar elkaar/bewustwordingscampagne
- Gezond en inclusief in de wijk
- Samen gezond en goed ouder worden in de wijk
- Pilot facilitering en stimulering sociale infrastructuur
- Reablement
- eHealth, digitale ondersteuning langer thuis wonen
Het merendeel van deze projecten bevindt zich op dit moment nog in de opstartfase. Een nadere toelichting volgt zo spoedig mogelijk.
Voor meer informatie over de SPUK-IZA projecten gericht op ouderen kunt u contact opnemen met Sunita Jaikaran van de gemeente Alphen aan den Rijn, via e-mail (sjaikaran@alphenaandenrijn.nl).
Thema Gezonde leefstijl en gezondheidsvaardigheden
Als onderdeel van het thema Gezonde leefstijl en gezondheidsvaardigheden is een transformatieplan ‘PO-Sociaal en WelZo-groepen’ uitgewerkt. Het plan richt zich op de opgave om mensen met (psycho)sociale klachten, die nu nog veelal op het spreekuur van de huisarts komen, passender ondersteuning te bieden.
Hiertoe willen we in de regio het concept Welzijn op Recept aanvullen en verstevigen met een praktijkondersteuner Sociaal(PO-Sociaal) en lerende WelZo-groepen (WelzijnZorg). Op lokaal niveau is al ervaring opgedaan met beide initiatieven, maar er is nog geen regiobrede aanpak om het medisch en het sociaal domein goed te verbinden.
Het transformatieplan is ingediend door veertien sociaalwerkorganisaties in de regio, in samenwerking met Rijn en Duin en Alrijne Ziekenhuis. Het voorstel is om in 2024 te starten met spreekuren in 21 huisartspraktijken, met de bedoeling om de PO-Sociaal en de WelZo-groepen structureel in te gaan zetten en zo zorg te verplaatsen naar ondersteuning in het sociaal domein. Daarnaast start er een pilot met Alrijne Ziekenhuis om de PO-Sociaal in te zetten voor patiënten die naar huis gaan.
Voor meer informatie over het transformatieplan PO-Sociaal en WelZo-groepen kunt u contact opnemen met Else Leih, IZA-projectleider namens de 14 sociaalwerkorganisaties, via e-mail (eleih@xs4all.nl).
De Werkagenda VNG bij het IZA bevat voor gemeenten de specifieke taak om vijf ketenaanpakken regionaal vorm te geven. Vier daarvan zijn ondergebracht bij het thema Gezonde leefstijl en gezondheidsvaardigheden, nl.:
- kansrijke start;
- aanpak overgewicht en obesitas bij kinderen;
- de gecombineerde leefstijlinterventie bij overgewicht van volwassenen;
- welzijn op recept.
De uitvoering van deze plannen wordt gefinancierd vanuit SPUK-IZA.
Voor meer informatie over de ketenaanpakken kunt u contact opnemen met Mathijs Gerards, senior beleidsmedewerker volksgezondheid bij werkorganisatie HLTsamen, via e-mail (m.gerards@hltsamen.nl).
Thema Capaciteit en Coördinatie
Het transformatieplan binnen het thema coördinatie en capaciteit focust zich op het regionaal aanmeldpunt, het RAP. Verwijzers die voor een patiënt op zoek zijn naar passende vervolgzorg worden door het RAP ontzorgd bij het vinden van de best passende zorg, waarbij het RAP ook het contact met en de overdracht naar de vervolgzorg faciliteert.
Het transformatieplan valt uiteen in twee deelprojecten:
- Doorontwikkelen van het RAP: door het RAP te professionaliseren en de bemiddelingsfunctie van het RAP gefaseerd uit te breiden. Naast ELV en Wlz-crisis met/zonder IBS wordt gedacht aan uitbreiding met onder meer acute logeerzorg, SO-consulten in de 1e lijn, spoed thuiszorg en GRZ.
- Aanvullend benodigde capaciteit in de regio: door de beschikbare capaciteit te evalueren en af te zetten tegen de vraag en ervaringen in het zoeken van een passende plek.
Marente voert te regie over dit transformatieplan. Mede-indieners zijn: ActiVite, Topaz, LUMC, Alrijne, Huisartsencoöperatie De Limes, Transmuralis.
Voor meer informatie over het transformatieplan Coördinatie en capaciteit kunt u contact opnemen met Thessa Groen, projectleider doorontwikkeling RAP bij Transmuralis, via e-mail (thessagroen@transmuralis.nl).
Thema Chronische aandoeningen
Rijn en Duin voert binnen het thema chronische aandoeningen de regie over het transformatieplan Knieartrose, als opmaat voor de bredere artrosezorg. Een belangrijk doel van het plan is het hervormen van het zorgpad knieartrose. Zodanig dat er een verschuiving plaatsvindt van tweedelijns- naar eerstelijnszorg. In het aangepaste zorgpad komt het regievoerderschap bij de fysiotherapeut te liggen.
Het beter informeren van de patiënt, door onder andere de inzet van een Patient Journey App, maakt eveneens onderdeel uit van het plan. Verder gaat er aandacht uit naar het verbeteren van de samenwerking tussen zorgprofessionals door middel van ICT-ondersteuning. En waar nodig is er een een mogelijkheid voor een anderhalvelijnsconsult met eenmalig advies van de orthopeed, om zodoende patiënten in de eerste lijn te houden of beter beargumenteerd te verwijzen.
Alrijne, de 1e lijnsraad (met daarin vertegenwoordigd alle monodisciplinaire disciplines) en Transmuralis zijn mede-indieners van dit transformatieplan.
Voor meer informatie over het transformatieplan Knieartrose kunt u contact opnemen met Cora Vermeulen van Rijn en Duin, via e-mail (vermeulen@rijnduin.nl).
Thema Arbeidsmarkt
Het personeelstekort voor de sector zorg en welzijn loopt in Zuid-Holland Noord volgens prognose op van 4,5% naar 9,2% in 2030. De instroom van nieuw personeel is te klein voor het toenemende aantal cliënten en patiënten en bovendien verlaten teveel medewerkers de sector al binnen twee jaar.
De ambitie van het transformatieplan Arbeidsmarktprogramma, dat is opgesteld onder regie van ZWconnect, is om het tekort aan medewerkers in zorg en welzijn in de regio met 21% te verkleinen. Hiervoor worden de volgende initiatieven gestart:
- Welkom in de Zorg: regionaal oriëntatieprogramma voor geïnteresseerden in de zorg. De kandidaat reis van dit programma start bij een regionale campagne die zichtbaar zal zijn in de regio. Op een online platform en in drie fysieke winkels (Leiden, Alphen aan den Rijn & Duin en Bollenstreek) krijgen geïnteresseerden vervolgens ondersteuning bij hun brede oriëntatie. Een loopbaancoach fungeert als vast aanspreekpunt voor de kandidaat, met wie een persoonlijke route wordt gemaakt. Zodra de kandidaat weet in welke branche hij of zij wil werken, vindt er een match plaats met één van de aangesloten werkgevers.
- Regionale matchtafels: mobiliteitsadviseurs, loopbaanadviseurs en HR professionals van verschillende organisaties uit de regio werken aan regionale matchtafels samen om mobiliteitsvraagstukken op te lossen en zorg- en welzijnsprofessionals te behouden voor de sector.
Naast ZWconnect zijn de volgende ketenpartners betrokken bij het transformatieplan Arbeidsmarktprogramma: ActiVite,GGD Hollands Midden, ‘s Heerenloo, Hozo, Rijn en Duin, Marente, Topaz, WIJdezorg, Prodeba, DSV Leven, WSP Holland Rijnland, Gemiva, Holland Rijnland, Transmuralis.
Voor meer informatie over het transformatieplan arbeidsmarktprogramma kunt u contact opnemen met Merel Stuijfzand, projectleider bij ZWconnect, via e-mail (merel@zw-connect.nl).
Thema Acute zorg
Als onderdeel van het thema Acute zorg zijn twee transformatieplannen ontwikkeld:
Acute GGZ
Hulp aan mensen met acute GGZ-problematiek zou zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig moeten zijn, op de juiste plek beschikbaar en met gepaste spoed indien nodig. Daarnaast ligt de focus in de gewenste patiëntreis op het normaliseren van klachten van inwoners (niet psychiatriseren) en is er aandacht voor de inzet van tolken en digitalisering. De patiëntreis acute GGZ omvat meerdere oplossingsrichtingen om acute GGZ te voorkomen, beter samen te werken bij acute GGZ-problematiek en voldoende scholingsaanbod beschikbaar te maken.
Zorgcoördinatie voor burgers
Zorgcoördinatie wordt door de regio Zuid-Holland Noord aangemerkt als een belangrijke opgave voor de komende jaren. Zo is er in 2022 reeds deelgenomen aan de landelijke pilot rond dit thema en heeft in 2023 een doorontwikkeling van zorgcoördinatie plaatsgevonden. Hierbij zijn onder andere enkele multidisciplinaire zorgpaden tussen de huisartsenpost en ReBOZ (Regionale Beschikbaarheid Onplanbare Zorg) uitgewerkt en geïmplementeerd.
Het doel van zorgcoördinatie is dat patiënten met een acute maar niet levensbedreigende zorgvraag snel en op de juiste plek worden geholpen, dat er beter zicht en sturing is op capaciteit in de regio, dat opstopping wordt voorkomen en de doorstroom van patiënten in de acute zorgketen verbetert.
Het transformatieplan Zorgcoördinatie voor burgers richt zich op acht onderwerpen:
- Uitbreiden digitale zelftriage (MINDD);
- SO Spoedlijn: regionaal organiseren van 24/7 beschikbaarheid van een specialist ouderengeneeskunde voor collega zorgverleners;
- Gezamenlijke triage en bepalen passende zorginzet bij complexe zorgvragen: digitaal overleg waarbij een multidisciplinaire kijk nodig is;
- Uitbreiden multidisciplinaire zorgpaden;
- Uitbreiden van de reeds bestaande coördinatiefunctie van het ReBOZ naar de avonden en weekenden;
- Uitbreiden diagnostiek in de eerste lijn;
- Evalueren en casuïstiek: regionaal organiseren van casuïstiekbesprekingen en evalueren van ingezette samenwerking volgens PDCA-cyclus;
- Afspraken plannen door de HAP bij de huisartsen dagpraktijken voor patiënten met een U3-indicatie.
Voor beide transformatieplannen wordt nauw samengewerkt met de regio Midden-Holland (Gouda en omstreken) om optimaal van schaalvoordelen te kunnen profiteren.
Voor meer informatie over het transformatieplan Acute GGZ kunt u contact opnemen met Sanne Limburg, via e-mail (s.limburg@rivierduinen.nl).
Voor meer informatie over het transformatieplan Zorgcoördinatie voor burgers kunt u contact opnemen met Veronique Bekendam, directeur Transmuralis, via e-mail (veroniquebekendam@transmuralis.nl).
Contactpersoon Regioplan IZA ZHN
Manon Hekman is programmacoördinator van het Regioplan IZA ZHN. Zij werkt op maandag, dinsdag, woensdag en donderdag.
Ze is per e-mail (manonhekman@transmuralis.nl) bereikbaar of telefonisch via 071-3628220/06-29397700.